Waarom kan smaak binnen een eeuw zo radicaal veranderen? In het boek De nimf en de bunny. De wonderbaarlijke reis van een schilderij van kunst naar kitsch en weer terug (Atlas Contact 2015) treed ik in de voetsporen van het schilderij Nymphes et satyre van de omstreden Franse Salon-schilder William Bouguereau. Ik reis van Parijs naar New York, en van Massachusetts naar Rotterdam, en kom daarbij langs uiteenlopende iconen van deze verschillende periodes, Jeff Koons, Vincent van Gogh, Hugh Hefner en David Beckham. Binnen één concreet verhaal probeer ik daarmee een abstract cultuurhistorisch thema bij elkaar te brengen: de de verandering van esthetische smaak.
Genomineerd voor de Jan Hanlo Essayprijs 2017. Xandra Schutte, voorzitter jury Jan Hanloprijs, in het juryrapport: ‘De nimf en de bunny is een reisverhaal, kunsthistorische zoektocht en essay ineen. Schoonenboom volgt het schilderij Nymphes et satyre van de Franse schilder William-Adolphe Bouguereau van Wenen naar Parijs, van New York naar Rotterdam, en combineert zijn verhaal, dat leest als een detective, met een onnadrukkelijke beschouwing over smaak. Hoe kan een kunstwerk dat tot het hoogtepunt van de academische schilderkunst werd gerekend, niet veel later geboekstaafd staan als kitsch, en met een omweg via Amerika toch weer kunst met een knipoog worden? Het schilderij van Bouguereau werkt als een treffend gekozen case study om het raadselachtige fenomeen van smaakveranderingen te verhelderen. En passant weet Schoonenboom weet de geschiedenis van het schilderij te verbinden met bredere ontwikkelingen in kunst en samenleving, zoals het veranderende vrouwbeeld. Schoonenboom schrijft meeslepend en aangenaam persoonlijk waardoor zijn obsessie die van de lezer wordt.’
Recensie in dagblad Trouw op 31 oktober: ‘Met losse pen toch heel precies beschreven geschiedenis van de waardering voor schilderij en schilder […]. Schoonenboom heeft met ‘De nimf en de bunny’ een vakinhoudelijk en tegelijkertijd vermakelijk staaltje kunstgeschiedenis afgeleverd. Hij haalt met even groot gemak feitjes uit de wereld van musea als uit de wereld van de merchandise (waarvoor de door de schilder afgebeelde vrouwen in sommige gevallen iets meer roze werden gekleurd en hun borsten vergroot). Zelfs een van de tatoeages van voetballer David Beckham, een gekuiste versie van een Bouguereau, komt aan bod.’
Henk van Os, hoogleraar kunst en samenleving UvA: ‘Merlijn Schoonenboom toont zich een bekwaam historicus van de smaak. En daar zijn er in Nederland veel te weinig van. “Eeuwige schoonheid” is doorgaans niet zo eeuwig als de meeste kunstpraters doen voorkomen en dat besef je het beste wanneer je je bezig houdt met kunstwerken die totaal verheerlijkt én totaal verguisd zijn. Als je dan ook nog zoveel lol hebt aan het beschrijven van de spectaculaire fluctuaties van de waardering voor Bouguereaus blote dames als Merlijn Schoonenboom, dan lees je “De nimf en de bunny” in één ruk uit.’
- Lees een PDF-fragment en bestel bij atlas contact of bol.com,
- Lees hier de inleiding: De nimf en de bunny inleiding
- Lees een voordracht over het boek (in het Duits)
- Luister de uitzending Opium, interview Mieke van der Wey met Merlijn Schoonenboom over ‘De nimf en de bunny’ van 15 oktober terug, radio 4, 22.30
- Lees het artikel over Beckham en Bouguereau in de Volkskrant
- Luister het interview terug van Frénk van der Linden in Kunststof terug, radio 1, 19 uur
- Uitgelicht door de Belgische omroep Canvas
- Interview op de Volkskrant-website
- Uitgelicht als non-fictie-tip in Elsevier Stijl door Roos Schlikker: ‘Het fascineert me hoe smaak verandert en wie dat bepaalt. De schrijver heeft een leuke journalistieke vorm gevonden om dat te onderzoeken.’
Afbeelding: De boekpresentatie van de Duitse vertaling op 8 oktober 2018 in de Nederlandse ambassade in Berlijn, met aansluitende discussie met Andreas Blühm, directeur van het Groninger Museum en Renate Flagmeier, leidende curator van het Museum der Dinge. Moderatie door RBB-journaliste Anja Herzog.